ขั้นตอนการทา การต่อเรือจิ๋วจะถอดแบบมาจากเรือจริง และย่อสัดส่วนตามอัตราส่วนของเรือจริง แล้วจึงผลิตชิ้นส่วนต่างๆ ในการต่อเรือจะท้าเหมือนการสร้างเรือจริงคือ เริ่มจากกระดูกงูและขึ้นข้างเรือก่อน วัสดุที่ใช้ท้าจะเป็นไม้สัก เรือจิ๋วที่จัดแสดง ได้แก่ เรือส้าเภาจีน เรือข้างกระดาน เรือด่วน เรือหลวงสมุย เรือตังเก เรืออวนรุน เรือมาดเก๋ง เรือมาดประทุน เรืออีป๊าบ เรือผีหลอก เป็นต้น ในการท้าเรือจิ๋ว ช่างท้าเรือได้มีการค้นคว้าข้อมูลอย่างละเอีด นอกจากแบบของเรือแล้ว ช่างต่อเรือจิ๋วยังได้ท้าข้อมูลรายละเอียดของเรือพื้นบ้านไว้เป็นแผ่นป้าย อย่างเช่น เรืออีแปะ/เรืออีมาดหมู เป็นเรือที่ใช้ล้าเลียงพืชผลตามร่องสวนต่างๆ ใช้เป็นเรือไปมาหาสู่กันใน

ระยะใกล้ๆ นิยมใช้กันในชนบท คล้ายกันแต่มีชื่อต่างกันเพราะรูปร่างและลักษณะของเรือ เรืออีแปะยังพอมีให้เห็นในปัจจุบัน แต่เรืออีมาดหมูหาดูได้ยากมาก เรือจิ๋ว เป็นงานอนุรักษ์ ที่สามารถสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน ด้วยฝีมือที่ปราณีต สวยงาม โดยสามารถคงรูปศิลปวัฒนธรรมของชุมชนประมง ได้อย่างสวยงาม

สายน้ำจากแม่น้ำและลำคลองนั้นมีความผูกพันกับมนุษย์ที่มีถิ่นฐานอยู่ริมน้ำมาแต่ครั้งอดีต ช่วยหล่อเลี้ยงชีวิตให้เจริญเติบโต สายน้ำนี้มีความเกี่ยวพันต่อวิถีชีวิต ประเพณี และวัฒนธรรมของผู้คนมาอย่างยาวนาน เรือก็คืออีกสิ่งหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญต่อชีวิตประจำวัน ของชาวบ้านที่มีบ้านเรือนอยู่ริมน้ำหลายยุคหลายสมัยด้วยเช่นกัน ประโยชน์ใช้สอยของเรือมีตั้งแต่ใช้เดินทางไปมาหาสู่กัน ขนถ่ายสินค้า หรือจะใช้ในการทำประมงเพื่อหาเลี้ยงปากเลี้ยงท้องสำหรับคนในครอบครัวตน

อยู่ที่บ้านปากมาบ ตำบลบางแก้ว อำเภอเมืองฯ จังหวัดสมุทรสงคราม เป็นที่ตั้งของอู่เรือจิ๋ว คุณบุญยืน ศิริธรรม ประธานกลุ่มสตรีและเยาวชน เล่าถึงสาเหตุของการจัดตั้งกลุ่มผลิตเรือจิ๋วว่า เมื่อหลายปีก่อนเกิดน้ำท่วม ทำให้น้ำทะเลเสีย ด้วยความที่เป็นชาวประมงจึงคิดประดิษฐ์เรือประมงพื้นบ้านขนาดจิ๋วขึ้น เพื่อเป็นการเสริมรายได้ให้กับชาวบ้านในท้องถิ่นเมื่อยามที่ว่างเว้นจากการทำประมงซึ่งเป็นอาชีพหลักโดยคิดว่าหากปล่อยให้มีเวลาว่าง โดยไม่คิดจะทำสิ่งใดให้เป็นประโยชน์ก็จะเป็นการสูญเสียเวลาเปล่า ๆ เมื่อวันและเวลาผ่านไป ความผูกพันของคนและเรือนั้นก็ห่างกันไปทุกที เพื่อเป็นการดำรงวิถีชีวิต สืบทอดวัฒนธรรมดั้งเดิม และร่วมอนุรักษ์เรือไทยให้คงไว้ จึงชักชวนให้ชาวประมงและลูกหลานที่ว่างเว้นจากงานประจำมาฝึกทำเรือจิ๋วกัน แล้วจึงค่อยพัฒนามาเป็นเรือหลากหลายชนิด เช่น เรือแดง เรือโป๊ะ เรือโยงโป๊ะ เรือเอี้ยมจุ๊น เรือฉลอม เป็นต้น

ที่บ้านปากมาบ นอกจากจะมีเรือจิ๋ว ๓๐ กว่าชนิดให้เลือกจับจ่ายเป็นของที่ระลึกแล้ว ยังมีศูนย์เรียนรู้ของชุมชนที่จัดเก็บเรือจิ๋วแบบต่าง ๆ พร้อมป้ายบรรยายถึงประวัติความเป็นมาของเรือแต่ละลำเพื่อเป็นความรู้ให้แก่ผู้เข้าชม ได้แก่ เรือแดง เรือแท็กซี่ และเรือโยง คือเรือข้ามฟากแม่น้ำ หรือใช้ลากจูงเรือชนิดอื่น ๆ เป็นสัญลักษณ์ของผู้นำ นิยมให้เป็นของขวัญผู้ใหญ่เพื่อแสดงความยินดีในการเลื่อนขั้นเลื่อนตำแหน่ง เรือสำปั้น หรือเรือสามปั้น เป็นเรือต่อที่ได้แบบอย่างมาจากเมืองจีน คำว่าสามปั้นแปลว่าไม้กระดาน ๓ แผ่น แต่คนไทยนำมาปรับปรุงต่อด้วยไม้กระดาน ๕ แผ่น ใช้ขนพืชผลตามแม่น้ำลำคลองต่าง ๆ และยังมีเรือสำปั้นที่ติดประทุนเพิ่มเข้าไปเพื่อใช้กันแดด นิยมใช้ในหมู่ผู้มีอันจะกินและข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ เรือโป๊ะ ใช้ทำประมงจับปลา โดยเฉพาะปลาทูแม่กลองซึ่งเป็นสินค้าขึ้นชื่อของจังหวัดสมุทรสงคราม นอกจากนี้ยังมีเรือโยงโป๊ะที่ใช้ลากจูงเรือโป๊ะอีกทีหนึ่ง

เรือเอี้ยมจุ๊น เรือกระแชง และเรือข้างกระดาน ใช้บรรทุกสินค้าจากเมืองหนึ่งไปยังอีกเมือง เรือฉลอม เป็นเรือที่มีใบบังคับเรือ ใช้บรรทุกของ ฝ่าคลื่นลมทะเลไปยังเมืองที่ห่างไกล เรือตังเก ใช้ทำประมงในทะเลน้ำลึก

เรือยาว และเรือแข่ง เป็นเรือที่ใช้ในพระราชพิธีต่าง ๆ และใช้แข่งตามสนามแข่งเรือ เรือสองตอน มีรูปร่างเพรียวบาง หัวแหลม แล่นได้เร็วมาก ท้องเรือมี ๒ ชั้น จึงเรียกกันว่า เรือสองตอน

เรือสำปั้นพาย เป็นเรือที่ใช้พายไปมาหาสู่กันระหว่างบ้าน หรือใช้เป็นเรือขายสินค้าเล็ก ๆ น้อย ๆ หาดูได้ตามตลาดน้ำทั่วไป เรืออีป๊าบสวน ใช้ขนถ่ายพืชผลในแม่น้ำลำคลองและร่องสวนต่าง ๆ และเรืออีป๊าบทะเล มีรูปร่างคล้ายกับเรืออีป๊าบสวน แต่เพรียวบางกว่า สามารถโต้คลื่นลมได้ดีกว่า เรืออีบด หรือเรือบด คือเรือที่พระใช้พายบิณฑบาต มีขนาดเล็กนั่งได้คนเดียว หาดูได้ตามวัดต่าง ๆ ที่อยู่ริมน้ำ เรืออีแปะและเรืออีมาดหมู ใช้ลำเลียงพืชผลตามร่องสวนต่าง ๆ เป็นเรือตกปลา เก็บผัก หรือใช้พายไปมาหาสู่กันในระยะใกล้ ๆ ต่างกันตรงที่เรืออีแปะนั้นเป็นเรือต่อ น้ำหนักเบา ส่วนเรืออีมาดหมูเป็นเรือขนาดเล็ก หัวเรือและท้ายเรือยื่นออกคล้ายกับจมูกหมู

ยังมีเรืออีกชนิดหนึ่งซึ่งมีชื่อแปลก ๆ คือ เรือผีหลอก ฟังดูแล้วน่ากลัว มีชื่อเดิมคือ เรือเรียงกุ้ง เรียงปลา สาเหตุที่ชื่อเรือผีหลอกเพราะใช้หาปลาในคืนเดือนมืด ลักษณะของเรือนั้น ที่ข้างเรือมีกระดานทาสีขาว เมื่อปลาเห็นสีขาวจะกระโดดใส่เรือซึ่งมีอวนกั้นอยู่อีกด้านหนึ่งของเรือ ส่วนในท้องเรือจะใส่ทางมะพร้าว หรือทางจากเพื่อกันปลากระโดดออกจากเรือ เวลาออกหาปลาจะต้องใช้ความเงียบเป็นพิเศษ หากเสียงดังปลาจะหนี เมื่อชาวบ้านเห็นเรือตอนกลางคืน ก็จะตกใจจึงเป็นที่มาของภาพ และข้อมูลของชื่อเรือผีหลอก

เรือแม่ปะ หรือเรือหางแมงป่อง บ้างก็เรียกเรือหางแมลงป่อง เป็นเรือขุดขนาดใหญ่ที่รัชกาลที่ ๕ ใช้เสด็จประพาสต้น มีลักษณะพิเศษคือ โขนเรือทั้งหัวและท้ายงอนสูงขึ้นข้างบน ด้านท้ายเรือติดประทุนใช้เป็นที่อาศัยหลบแดดและฝน

เรือหลาย ๆ ชนิดที่ได้กล่าวมาข้างต้นนั้น เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันของคนไทยยาวนานหลายยุคหลายสมัย ซึ่งบางชนิดนั้นหาดูได้ยาก และปัจจุบันแทบจะไม่มีให้เห็นกันแล้ว

สนใจเรื่องราวเกี่ยวกับเรือจิ๋ว หรือเรือจำลอง ต้องการจับจ่ายซื้อหา สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ อู่เรือจิ๋ว
กลุ่มสตรีและเยาวชนสหกรณ์ประมงบางจะเกร็ง-บางแก้ว(อู่เรือจิ๋ว)
28/2 หมู่ที่ 8 ถ.บางบ่อ-ดอนหอยหลอด ต.บางแก้ว อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม 75000
โทรศัพท์ : 034-769-877 คุณพจนา สายทอง, 081-308-9020, 080-4358116

: ทุกวัน ต้องการข้อมูลอู่เรือจิ๋วหรือต้องการท่องเที่ยวดูวิถีชาวประมงพื้นบ้าน ให้ติดต่อนัดหมายล่วงหน้าประมาณหนึ่งอาทิตย์
: ไม่เก็บค่าเข้าชม
: boonyuen_siri@hotmail.com